موتور الکتریکی فرم کوچک 

پیشرفت صنعت و تکنولوژی، اختراعات جدیدی را به دنبال داشته که موتور الکتریکی از مهم ترین آن ها به شمار می رود. شاید به دید بسیاری از کاربران، این اختراع بشر کمی ساده به نظر برسد. اما، توجه داشته باشید که همین ساختار به ظاهر ساده با یک طراحی دقیق و اصولی، بخش عمده ای از نیاز صنایع مختلف را برطرف کرده و به تنهائی سهم بزرگی در بازار خرید و فروش تجهیزات صنعتی و خانگی به خود اختصاص داده است. در این میان برخی از کاربری ها به دنبال الکترموتورهای کوچک و کم حجمی بوده که الکتروموتور فرم کوچک را ترجیح می دهند. اگر شما نیز برای کاربری خود به دنبال یک الکتروموتور مناسب هستید؛ تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

معرفی الکتروموتور 

الکتروموتور یا موتور الکتریکی در واقع یک موتور متحرک و دوار برای تبدیل انرژی الکترومغناطیس به انرژی جنبشی است. این نوع موتورهای بر پایه تبادل انرژی استوار بوده و تا زمانی که میدان مغناطیسی در مدار وجود داشته؛ انرژی جنبشی یا مکانیکی تولید خواهد شد. این موتور از اجزای مختلفی همانند روتور، استاتور، بدنه، فرم و … تشکیل شده که هر یک از اجزا یا قطعات وظایف مربوط به خود را در مدار بر عهده داشته و سبب پایداری موتور خواهند شد. موتور الکتریکی در واقع نیاز ضروری هر یک از صنایع بوده و به عنوان چرخه حرکت آن ها شناخته می شود. از همین رو، انواع مختلفی از این موتورهای الکتریکی با توجه به صنایع و محیط کاربری مختلف وجود داشته که مشخصات فنی متفاوتی با یکدیگر خواهند داشت.

انواع موتور الکتریکی

در این قسمت به معرفی انواع الکتروموتور می پردازیم.

• الکتروموتور جریان مستقیم یا DC

یکی از اولین موتورهای به کار گرفته در صنایع، موتور الکتریکی DC بوده که جریان مستقیم از سیم پیچ ها عبور کرده و گردش آن حول آهنربا دائمی سبب ایجاد انرژی مکانیکی می شود. این موتور کلاسیک دارای اجزائی به نام آرمیچر یا روتور، کموتاتور جهت تعویض جهت جریان، آهنربای الکتریکی و آهنربای دائمی بوده که برای تولید جریان مکانیکی به تمامی قطعات نیاز دارد.

• الکتروموتور AC یا جریان متناوب

با توجه به گسترش صنایع مختلف در حیطه برق سه فاز، بسیاری از کاربری ها از موتورهای الکتریکی نوع متناوب استفاده کرده که در مقایسه با موتورهای DC دارای طراحی ساده تر و تعمیرات آسان تر هستند. هزینه نگهداری این نوع موتورها پایین تر از موتورهای DC بوده و در عین حال، کارایی و بازدهی بالائی خواهند داشت. موتور الکتریکی جریان متناوب خود به دو زیر مجموعه موتور سنکرون و موتور آسنکرون تقسیم بندی می شود. تفاوت این دو موتور در تعداد دور روتور نسبت به استاتور ثابت بوده که به صورت تک فاز یا سه فاز در صنعت به کار گرفته می شود.

الکتروموتور فرم کوچک

بسیاری از تولیدکنندگان حوزه موتورهای الکتریکی برای استفاده از این موتور در کاربری های مختلف به دنبال طراحی و تولید موتور الکتریکی کم حجم بوده که توانایی و قابلیت تبدیل انرژی الکترومغناطیس به انرژی مکانیکی را داشته باشد. الکتروموتور فرم کوچک یا موتورهای کامپکت از سری موتورهای الکتریکی کم حجم بوده که به لحاط قدرت و کارایی تفاوتی با موتورهای سایز بزرگ نداشته و تنها از نظر ابعاد و وزن به نسبت مابقی موتورهای الکتریکی مناسب است. موتور فرم کوچک با نام موتور بدون جاروبک نیز شناخته شده و بدلیل بهره مندی از مزایای بسیار زیاد در مقایسه با نسل قدیمی موتورهای الکتریکی، از محبوبیت بالائی در بازار خرید و فروش تجهیزات صنعتی برخوردار است. موتور الکتریکی فرم کوچک با کاهش مصرف انرژی، راندمان مصرفی را افزایش داده و با فشار کمتری که به موتور وارد می شود؛ طول عمر بالای دستگاه را به دنبال خواهد داشت.

مقایسه موتور معمولی و فرم کوچک

همان طور که گفتیم بسیاری از مشخصه های فنی و کیفی موتورهای الکتریکی معمولی و الکتروموتور فرم کوچک با یکدیگر شباهت دارد. در این میان، این دو نوع موتور با توجه به نوع ساختار و سیم پیچی دارای تفاوت هایی نیز بوده که توجه به این موارد در هنگام خرید موتور الکتریکی مناسب با توجه به نوع کاربری الزامی است.

• در الکتروموتورهای معمولی مقدار جریان ورودی با محدودیت روبرو بوده که این خود یکی از معایب این نوع الکتروموتورها نیز شناخته می شود. با این حال در الکتروموتورهای فرم کوچک، قسمت سیم پیچ ثابت بوده و بدنه اصلی موتور در حال حرکت است. این نوع تبادل جریان، هیچ گونه محدودیتی برای جریان ورودی موتور ایجاد نخواهد کرد.
• الکتروموتورهای معمولی دچار خرابی و فرسودگی زود رس بوده اما الکتروموتور فرم کوچک بدلیل نوع ساختاری و طراحی استاتور طول عمر بالائی خواهد داشت.
• سرعت کمتر موتورهای الکتریکی معمولی در مقایسه با موتورهای فرم کوچک
• عدم نیاز به تمیز کردن قسمت جاروبک در الکتروموتورهای فرم کوچک

انواع الکترموتور فرم کوچک

به طور کلی این نوع موتورهای الکتریکی به دو دسته تقسیم می شوند:

• موتور Outrunner

در این نوع موتور الکتریکی، آهنربای دائمی بر روی بدنه قرار گرفته و سیم پیچی در قسمت مرکزی تعبیه شده است. کاسه بیرونی موتور که بر روی شفت اصلی قرار گرفته، حرکت کرده و به عنوان قسمت متحرک موتور الکتریکی شناخته می شود. این نوع موتور الکتریکی در مقایسه با موتورهای دسته inrunner دارای سرعت موتور و راندمان پایین تری بوده که صدای کم موتور در هنگام راه اندازی و مشغول فعالیت را به دنبال خواهد داشت.

• موتور inrunner

در این نوع موتورهای الکتریکی بر خلاف دسته قبلی، سیم پیچ در قسمت بدنه و آهنربای دائمی در قسمت داخلی سیم پیچ ها قرار داشته که این خود یک ویزگی مثبت و در عین حال عامل افزایش راندمان و سرعت موتور الکتریکی خواهد شد. برای راه اندازی این موتور الکتریکی به تجهیزات جانبی همانند گیربکس نیز نیاز داشته که ریسک خرابی یا سوختگی موتور را افزایش خواهد داد.

نکات مهم در انتخاب و خرید الکتروموتور فرم کوچک

بارها افراد به اشتباه بدون توجه به مشخصات فنی یک الکتروموتور و نوع کاربری مورد نیاز، الکتروموتور را خریداری کرده و پس از جای گذاری متوجه بازدهی ضعیف موتور شده اند. پیش از خرید الکتروموتورهای فرم کوچک و یا حتی الکتروموتورهای سری کامپکت بهتر است عوامل زیر را در نظر داشته باشید:

• سرعت موتور

سرعت موتور مورد نیاز برای انواع کاربری ها، متفاوت است. به همین جهت، پیش از خرید نوع کاربری خود را مشخص کرده و پس از تعیین حالت صنعتی یا خانگی و پشتیبانی از تک فاز یا سه فاز، مدل مناسب را انتخاب نمائید.

• گشتاور

گشتاور یا سرعت چرخش قسمت متجرکه موتور بوده که به هر میزان این گشتاور کاربردی بیشتر باشد، انرژی بیشتری تبدیل شده و دستگاهی بازدهی بالائی خواهد داشت. البته بایتسی به حداکثر گشتاور نوع موتور که بر روی پلاک شناسه فنی موتور الکتریکی درج شده، توجه داشته باشید.

• توان مصرفی یا ولتاژ

نوع ولتاژ در میزان دور و سرعت موتور و بازدهی نهائی تاثیر دارد.

• فرکانس منبع تغذیه

در ایارن اغلب موتورهای الکتریکی با فرکانس 50Hz قابلیت کار کردن داشته و در برخی از کشورهای دیگر این نرخ ممکن است به 60Hz نیز برسد.

عوامل موثر در کارکرد الکتروموتور فرم کوچک

• دمای محیط

مطابق با استانداردهای ملی، بازدهی موتور در دمای 40 درجه سانتی گراد مشخص شده است. بدلیل عدم پیش بینی درجه حرارت محیطی، فرم با ابعاد بزرگ تری برای موتور الکتریکی در نظر گرفته می شود.

• ارتفاع از سطح دریا

تولیدکنندگان، اکثر موتورهای الکتریکی را در شرایط 1000 متری از سطح دریا ثبت کرده و برای ارتفاعات بیشتر بایستی مشخصه های کیفی موتور الکتریکی فرم کوچک دوباره بررسی شود.

• IP

IP یا کلاس حفاظتی تجیهزات صنایع به عنوان یک شاخص استاندارد بوده که میزان مقاومت تجهیزات در برابر شرایط آب و هوایی همانند گرد و غبار یا آب را بیان می کند.

کاربرد الکتروموتور های فرم کوچک

به طور کلی این نوع موتور الکتریکی در فضاهای صنعتی یا خانگی با فضای کم قابل استفاده است. وزن دستگاه و توان مصرفی ان با توجه به نوع کاربری مشخص می شود. بدیهی است که یک موتور الکتریکی فرم کوچک قابلیت پشتیبانی و تامین کردن انرژی موتورالکتریکی صنعتی یا بزرگ را ندارد. به طور مثال از این نوع الکترموتور جهت تجهیز الکتروپمپ های پنتاکس و اتاکوپل مورد استفاده قرار می گیرد.

عوامل تهدید کننده موتور الکتریکی فرم کوچک

• خرابی یا فرسودگی بلبرینگ
• گرم شدن بیش از حد سیم پیچی موتور در اثر استفاده نادرست یا فشار بار اضافه
• توقف مداوم موتور
• عدم تقارن در ولتاژ تغذیه و اتصالی در نوع جریان

جمع بندی

الکتروموتورهای کامپکت از سری الکتروموتورهای با فرم کوچک بوده که قابلیت ها و مشخصات فنی متمایزی در مقایسه با الکتروموتورهای معمولی خواهد داشت. به همین جهت خواندن پلاک مشخصات فنی درج شده بر روی الکتروموتور پیش از خرید الزامی است. برای آشنائی بیشتر با این نوع پلاک بهتر است مشخصه های زیر را در نظر داشته باشید:

NO: مدل و شماره موتور توسط کارخانه

Type: نوع موتور( تک فاز- سه فاز- جریان متناوب- جریان مستقیم و …)

Amps: حداکثر جریان مجاز برای راه اندازی و شروع به کار موتورهای الکتریکی

V: میزان ولتاژ اتصالی موتور الکتریکی. ولتاژ بایستی در حد تعادل بوده و اتصال مقدار بیشتر یا کمتر تنها خرابی الکتروموتور را به دنبال خواهد داشت.

H: نشان دهنده فرکانس کاری الکتروموتور بوده که معمولا در بازار ایران 50 Hz عملکرد و کارایی دارد.

D: مشخص کننده تاریخ ساخت الکتروموتور

r.p.m: دور موتور در واحد دقیقه برای محاسبه خروجی الکتروموتور. دور موتور معمولا با میزان فرکانس ارتباط دارد.

Kw: میزان توان مصرفی الکتروموتور که به نوع و تعداد سیم پیچ ها و دور موتور بستگی خواهد داشت.